Alles over warmtepompen, de beste manier om tijdens de energietransitie van het gas af te gaan.

Warmtepompen bieden een energiezuinig alternatief voor cv-ketels, niet alleen in Nederland en België maar bijna overal in middel- en koude klimaten. Net als uw koelkast gebruiken warmtepompen elektriciteit om warmte van een koele plaats naar een warme plaats over te brengen, waardoor de koele ruimte koeler en de warme ruimte warmer wordt. Tijdens het stookseizoen verplaatsen warmtepompen warmte van de koele buitenlucht, bodem, rivier of andere koude ruimte naar uw warme huis. Tijdens het koelseizoen verplaatsen warmtepompen warmte van uw huis naar de bodem, buiten of andere warme ruimte. Omdat ze warmte overdragen in plaats van warmte te genereren, kunnen warmtepompen efficiënt zorgen voor comfortabele temperaturen in uw huis.

In de energietransitie, die nu en de komende jaren plaats vindt, zal Nederland  grotendeels van het aardgas af gaan. De warmtepomp is een individueel, aardgasloos alternatief voor conventionele verwarmings- en warmwatertoestellen op aardgas. Niet voor niets is de warmtepomp het meest gekozen en beste alternatief voor cv-ketels. Het is immers een energiezuinig en efficiënt toestel.  Verwarmen met warmtepompen vergt minder fossiele brandstof dan op aardgas; Winst voor het milieu en hierdoor goed voor de toekomst van de aarde (lees: onze kinderen en kleinkinderen).  Een warmtepomp haalt een groot deel van de energie, die nodig is om woning en tapwater te verwarmen, ‘gratis’  uit de omgeving.  Je betaalt direct minder energiekosten, dus waarom zou je het niet doen?

In combinatie met een (bestaande) ketel kan een warmtepomp (hybride) in bestaande woningen over het algemeen meteen 50- tot 70% gas besparen zonder dat andere maatregelen meteen noodzakelijk zijn. Hoeveel gas bespaard wordt en welke aanvullende maatregelen nodig zijn om bestaande woningen aardgasloos te maken, is afhankelijk van veel factoren natuurlijk.

Bovenstaande animatie: 
Dankzij een 'slimme truc' kan energie worden gehaald uit een relatief lage bodem- (of andere omgevings-) temperatuur (5-verdamper), deze energie wordt door het 'koudemiddel' meegenomen. De compressor (2) perst het koudemiddel naar een hogere druk waardoor ook de temperatuur oploopt. Omdat de temperatuur dan warmer wordt dan het 'doel' kan de energie weer worden afgegeven aan het afgiftesysteem (3 condensor). Een expansie ventiel (4) laat daarna de druk van het koudemiddel weer zakken, waardoor de temperatuur van het koudemiddel weer lager wordt dan de bron om zodoende daar wederom weer energie op te halen.  Bron energie + Compressor energie = warmte afgifte energie.

Warmtepomp activiteiten kalender / agenda.

10 t/m 12 oktober 2023: Vakbeurs energie in de Brabanthallen, Den Bosch. 

6 t/m 9 februari 2024: VSK in de jaarbeurs te Utrecht (De grootste beurs in Nederland m.b.t. installatietechniek)

Wat is het energieverbruik van een warmtepomp?

Click!

Geringe warmtevraag? (< 3 kW) Wellicht is een ventilatielucht-warmtepomp dan de oplossing voor u.

Click!

Is uw woning geschikt voor een warmtepomp?

Click!

Welk type warmtepomp kies ik ? Keuzehulp

Click!

Gasverbruik wordt elektriciteitsverbruik met een warmtepomp:

Met een warmtepomp bespaart u gas, maar het stroomverbruik wordt natuurlijk wat hoger dan eerst. De energiekosten voor het verwarmen van woning en sanitair warm water zijn met een warmtepomp lager dan met een gasketel, mits de installatie juist en vakkundig is gebeurd.  Mogelijk kunt u daarnaast met eigen PV panelen ook nog een deel van de benodigde elektriciteit zelf opwekken. Dat maakt het nog interessanter. 

Een voorbeeld met bovenstaande tabel, en de 'energie plafondprijs 2023' 

Tot een verbruik van 1200 m³ is de plafond prijs € 1,45 per m³ gas , tot een verbruik van 2900 kWh is de plafondprijs per kWh: €0,40 . Stel dat uw gasverbruik nu 1400 m³ gas is en u bent met 2 personen. 
Een kengetal zegt dat gemiddeld per persoon per jaar 100m³ gas nodig is voor tapwater. 
Dat wetende wordt het dus 1200 m³ voor verwarming van de woning en 200 m³ gas voor tapwaterverwarming.

Stel dat u een lucht/water warmtepomp neemt ALL Electric (de ketel kan de deur uit)
SCOP (is rendement van het toestel) 2,5 voor tapwater geeft: 200 m³ gas wordt (x 3,52 kWh uit tabel =) 704 kWh
SCOP (van het door u gekozen toestel) 4 voor verwarming geeft: 1200 m³ gas wordt (x 2,2 kWh uit tabel =) 2640 kWh

Of wel uw verbruik van 1400 m³ gas met de cv-ketel wordt nu : (704 + 2640 =) 3344 kWh elektriciteitsverbruik.

Eerst 1400 m³ gas  x € 1,45 (m³ prijs) =  € 2030 per jaar met de gasketel
Wordt met de genoemde warmtepomp: 3344 kWh x € 0,40 (kWh prijs) = € 1338,- per jaar. 
Besparing per jaar wordt dan (2030-1338=) € 642,- !    (volg het voorbeeld met uw eigen gasverbruik)

En met PV panelen kun je stroom opwekken die je dan mogelijk ook nog niet hoeft te kopen.

Kies je een HYBRIDE opstelling, dan is het doel om slechts een deel van het gasverbruik om te zetten naar stroomverbruik.
Afhankelijk van het benodigd vermogen en gekozen toestel kun je dan bijvoorbeeld 60% van je gasverbruik omzetten naar elektra. 

11 nuttige warmtepomp tips waar je wat mee kan

1. Isoleer je woning
2. Kies voor een laagtemperatuur afgifte systeem
3. Goede voorbereiding is het halve werk
4. Vergelijk meerdere voorstellen en mogelijkheden
5. Kies een kundig en ervaren installatiebedrijf
6. Hou rekening met voldoende technische opstellingsruimte 
7. Plaats een cv-zijdig buffervat in een warmtepomp-installatie
8. Maak het niet te moeilijk, hou het eenvoudig en begrijpelijk (KISS)
9. Zorg dat naast plaatsing, de installatie ook wordt ingeregeld en uitgelegd.
10. Sluit een onderhoudscontract af met de installateur
11. Meten is weten, meet het energieverbruik

Tip 1:  Isoleer je woning, een warmtepomp rendeert het best in een goed geïsoleerde woning. 

Isoleer eerst je woning optimaal en kierdicht (maar denk wel aan voldoende ventilatie). Immers alle energie die je niet hoeft aan te maken voor verwarming, omdat je woning met goede isolatie minder warmteverlies heeft, is je eerste winst. En in een goed geïsoleerde woning kan ook een warmtepomp met een kleiner vermogen (goedkoper in aanschaf).

Tip 2: Kies voor een laagtemperatuur afgifte systeem

Kies bij voorkeur, indien mogelijk, voor vloer- of wandverwarming. Vaak kun je dan met een aanvoertemperatuur van 35 °C, bij een buitentemperatuur van -10 °C je woning nog goed op temperatuur houden. Als dit niet mogelijk is, vanwege de constructie of kosten, zorg dan dat je radiatoren of convectors met een aanvoer temperatuur van 50 °C voldoende warmte kunnen geven (Grotere radiatoren, met meer VO (verwarmd oppervlak) maken dit mogelijk. Immers het rendement (COP/SCOP/SPF) van een warmtepomp wordt beter naar gelang de aanvoertemperatuur lager kan zijn. Inmiddels zijn er ook HT-warmtepompen die een aanvoertemperatuur van 70 °C kunnen bereiken maar het is nog niet echt logisch om deze (om die reden) te kiezen, uw rendement is dan niet optimaal.

Tip 3: Goede (warmtepomp) voorbereiding is het halve werk. 

Voor deze tip verwijzen wij u naar onze vragenlijst; Een handig hulpmiddel om door te lopen.

Tip 4: Vergelijk meerdere voorstellen en mogelijkheden.

Ga in principe nooit uit van één advies (offerte) maar vraag het, als vergelijk en voor je gevoel, ook eens elders.

Laat je installateur mondeling de offerte toelichten (vaak merk je dan al het verschil in vakmanschap).

Vraag je installateur om een referentieadres: vraag of je kan gaan kijken bij iemand die het toestel al heeft.

Vraag de installateur hoe hij tot zijn keuze is gekomen. 

Tip 5: Kies een kundig en ervaren installatiebedrijf

"Een warmtepomp koop je niet via internet bij Ali"  Laat de Installatie van een warmtepomp over aan de vakman. Zeker hier geldt ‘goedkoop is uiteindelijk duurkoop’. Als je zelf al een ‘merk keuze’ hebt gemaakt, door bijvoorbeeld het lezen van referenties, controleer dan bij voorkeur ook de betrouwbaarheid van deze referenties. Kies vervolgens een installateur welke dit (gerenommeerd) merk als hoofdmerk installeert. De meeste installateurs beperken zich in de praktijk tot 1- of 2 warmtepompmerken zodat ze ook de mogelijkheid hebben om reserveonderdelen op voorraad te nemen. Daarnaast is het voor de installateur met minder merken onder zijn of haar hoede makkelijker om specialist te worden en dus sneller tot een goede storingsanalyse te komen, mocht dat in de toekomst nodig zijn.

Tip 6: Hou rekening met voldoende opstellingsruimte

Een warmtepompinstallatie vergt bijna altijd (veel) meer ruimte dan een cv-ketelinstallatie.  Cv-ketels zijn de afgelopen decennia alleen maar kleiner geworden. Een combiwarmtepomp, met een ingebouwde tapwaterboiler van 200 liter, is vaak 60 x 60 cm op de vloer en zo'n 1,8 meter hoog. Als je heel veel tapwatercomfort wil, is er al snel spraken van een losse boiler naast de warmtepomp. Denk dan ook nog aan een buffervat voor de cv en ruimte voor de  vloerverwarming-verdeler(s). Bij een lucht-water warmtepomp staat de warmtepomp buiten, binnen komt dan alleen de tapwaterboiler en buffer, maar ook dit vergt nog steeds ruimte. Denk ook na of de constructie van het gebouw het gewicht van de warmtepomp, buffer of boiler kan dragen. 

Tip 7: Plaats een cv-zijdig buffervat in een warmtepomp-installatie

De belangrijkste factor met betrekking tot de levensduur van de compressor, het duurste onderdeel in de warmtepomp, is het aantal start-stops. Hoe minder schakelmomenten hoe langer het toestel mee zal gaan. Het aantal draaiuren van een compressor is van minder belang voor deze. Hoe meer systeeminhoud hoe minder start- en stops de warmtepomp zal maken. Een buffervat in de installatie is altijd beter en vaak zelfs verplicht.   We vinden dit zo belangrijk dat we daar een hele pagina over gemaakt hebben: https://warmtepomp-tips.nl/warmtepomp/buffervat/

Tip 8: Maak het niet te moeilijk, hou het eenvoudig en begrijpelijk (KISS).

Een goede installateur houdt het installatieconcept bij voorkeur eenvoudig en overzichtelijk. Een te complexe installatie in een woning moet je niet willen (KISS: Keep It Simple and Smart). Je kunt een heleboel componenten op doordachte manieren aan elkaar knopen; zon-thermisch, houtketel, PV, verschillende buffers, thermostaten, menggroepen, etc. Maar als een volgende monteur bij de installatie komt en niet weet wat er bedoeld is, heb je een probleem! Zorg in ieder geval altijd voor een schema.

Een goede installateur houdt ook tijdig rekening met belangrijke randvoorwaarden zoals eventuele vergunningsaspecten, bijzondere bouwvoorzieningen e.a.  daarnaast zorgt hij dat bron, opwekking en afgifte op elkaar zijn afgestemd. In vaktermen ook wel BOA genoemd.

Tip 9: Zorg dat naast plaatsing, de installatie ook wordt ingeregeld en uitgelegd.

Een goede installatie en de juiste inpassing in het woningontwerp is bij warmtepompen essentieel. Een warmtepomp wordt gedimensioneerd, de bepaling hoe groot deze moet zijn in kW, op basis van de berekende warmte- of koudebehoefte van een gebouw. Over-dimensionering (te groot gekozen)  komt zo, als het goed is, niet voor. (Bij cv-installaties was dit wel het geval: Een 32 kW cv-ketel wordt dus geen 32 kW warmtepomp.) Bij warmtepompen is de installatie precies op maat ontworpen voor de woning / het gebouw. Ontwerpen en installeren vergt kennis van zaken. Het inregelen van een warmtepomp installatie is essentieel. Alleen dan geniet u storingsvrij van het hoogste comfort en een zo laag mogelijke energierekening.  Dit is een van de redenen dat sommige warmtepompfabrikanten de inbedrijfstelling van hun product zelf willen doen. Bij het goed inregelen van de warmtepomp en de woning krijgt elk vertrek precies de juiste hoeveelheid debiet (energie) die nodig is om het daar, precies op maat,  warm en/of koud te maken. Het inregelen van de warmtepompinstallatie is vakwerk. Een goede installateur geeft tijdens de oplevering van de installatie ook altijd uitleg over de bediening (software) van het toestel. 

Tip 10: Sluit een onderhoudscontract af met de installateur

Een warmtepomp behoeft niet zoveel onderhoud, eigenlijk is ‘inspectie een beter woord voor deze. Sommige fabrikanten en/of installateurs geven verlengde garantie op het moment dat je een onderhoudscontact afsluit bij aankoop van het toestel. Een warmtepomp is kostbaar in aanschaf, het is dus zeker verstandig een dergelijk contract (mits niet overdreven duur) te overwegen. U koopt als het ware zekerheid in voor de toekomst. Omdat het beter is dat u zelf de warmtepomp niet open schroeft, zal de onderhoudsmonteur dit jaarlijks of twee-jaarlijks voor u doen. Zodra hij iets bemerkt, bijvoorbeeld lekkage, zal hij dit meteen herstellen. Met name een lekkage kan op den duur veel schade (kortsluiting bijvoorbeeld) betekenen. Ook zal de monteur tijdens het onderhoud de draaiuren en start-stops noteren. Door dit voortdurend te monitoren worden afwijkingen meteen gesignaleerd en kan er op tijd worden ingegrepen.

Tip 11: Meten is weten, meet het energieverbruik

Als je een bestaande woning hebt moet de elektricien kijken of de groepenkast geschikt is voor het bijplaatsen van een warmtepomp. Het is handig dat u een 3 fase installatie heeft (400 Volt) voor de warmtepomp, dan kan namelijk de zekeringswaarde van de hoofdzekering (Ampère) lager blijven. Een warmtepomp komt op een aparte groep en aardlekschakelaar. Veel mensen zijn gewend aan het aardgasverbruik in m³ per jaar voor verwarming van de woning en tapwater.  Stroomverbruik voor wasautomaat, koelkast, media-apparatuur en andere kwam op een andere meter in kWh. Een warmtepomp verbruikt alleen maar elektriciteit en gaat dus mee op de teller van de kWh-meter in de meterkast.  Door een losse tussen kWh meter te plaatsen in de voeding van de warmtepomp heb je voor je zelf straks het verschil tussen het verbruik van verwarmen en anderzijds het andere stroomverbruik in de woning. Dat schept meteen duidelijkheid voor jezelf en de installateur.  Het voorkomt ook onnodige discussie achteraf als het totaal verbruik tegenvalt.  De warmtepomp krijgt immers vaak onterecht de schuld van een hoog stroomverbruik, is onze ervaring. Meten is weten. Noot: Sommige warmtepompen hebben een ingebouwde kWh meter voor verbruik, ook zijn er warmtepompen waarbij u een losse kWh meter, kunt aansluiten op de warmtepomp. Dit gebeurt meestal via de puls-uitgang van de kWh-meter.  Daarnaast zijn en komen er ook toestellen op de markt welke de afgegeven energie meten middels een flow(debiet)meter en twee temperatuursensoren. Uit de ingebouwde reken formule Q=m x c x DeltaT en tijdmeting volgt dan kWh afgegeven energie.  Door jaarlijks het verbruik in kWh en de afgegeven energie in kWh te noteren weet u meteen ook het werkelijke jaar rendement van uw toestel. Afgegeven energie  gedeeld door de toegevoerde energie is immers het rendement (SCOP/SPF) van de warmtepomp.

Rendement van een warmtepomp

Het rendement van een warmtepomp is afhankelijk van de temperatuur van de bron (buitenlucht, ventilatielucht, grondwater, bodem, oppervlakte water) en de temperatuur van het afgiftesysteem.  Het energiegebruik en de besparingen zijn afhankelijk van het rendement en daarnaast van o.a.

• Soort warmtepomp (volledig elektrisch of een hybride-vorm )
• Grootte van de woning: hoe meer (buiten) oppervlak, hoe meer afkoeling/warmteverlies, dus hoe meer vermogen nodig is.
• Type woning: hoe meer ingesloten, hoe minder afkoeling aan de buitenlucht en hoe minder vermogen nodig is.
• Isolatiegraad en efficiëntie van de ventilatie in de woning: betere isolatie vermindert de  warmtevraag en verhoogt indirect het rendement van de warmtepomp. Ventileren moet, maar doe dit efficient, ventileer niet te veel en gebruik deze eventueel nuttig.
• Aandeel warmtelevering voor warmwater en voor verwarming. Verwarming van de woning met laag temperatuur heeft een beter rendement dan het verwarmen van tapwater (SWW) met hoge temperatuur. De verhouding hier tussen bepaald het eindrendement (SCOP) van het toestel. 
• Benodigd aandeel bijverwarming, om bij een piek in de warmtevraag voldoende comfort te hebben, bijvoorbeeld als de boiler leeg is geraakt door lang douchen, het huis uit nachtverlaging komt, hartje winter er onvoldoende energie is omdat de warmtepomp bewust of onbewust iets te klein is gekozen.
• Andere installaties in de woning (douche-WTW, zonneboiler, close-in boiler)
• Optimalisering voor verwarming, warm water en/of koeling.
• Stookgedrag (wel/geen nachtverlaging, wel/niet accepteren van tragere opwarming bij  koude, hoogte thermostaatinstelling, ramen en deuren lang open, douchetijd, etc.

Voor- en nadelen van een warmtepomp

VOORDELEN

• Hoog comfortniveau van het LTV-afgiftesysteem.
• Lagere energierekening (factuur) voor verwarming en warmtapwaterproductie.
• Energiebesparing / winst voor het milieu.
• Onderhoudsvriendelijk (vooral bij bodemwarmte als bron).
• Voldoen aan energieprestatieregelgeving.
• Mogelijkheid van natuurlijke koeling bij bodemenergie-warmtepompen tijdens warme zomers.
• Mogelijkheid tot (actief) koelen bij lucht/water toestellen tijdens warme zomers.

NADELEN

• Hogere investering.
• Beperking in soorten afgiftesystemen.
• Benodigde kennis en vakmanschap voor een goede toepassing is helaas nog niet overal aanwezig (maar er wordt hard aangewerkt) .
• Meer technische ruimte nodig

Resumé:

Vooral voor een nieuwbouw woning is een warmtepomp interessant, sterker eigenlijk een verplichting! Een bestaande woning dient eerst verbeterd te worden met betrekking tot isolatie en afgiftesysteem, pas daarna denkt u aan een warmtepomp.

Duurzaamheid van een warmtepomp.

Soms vragen mensen zich weleens af of een warmtepomp nu echt duurzaam is? Immers, zo stellen ze, de elektriciteit die de warmtepomp gebruikt wordt soms ook gemaakt door aardgas (fossiele brandstof).

Laten we een woning als voorbeeld nemen welke 1200 m³ gas per jaar verbruikt met een cv-ketel;
Deze geeft aan de installatie 1200m³  x 8,8 kW (netto inhoud aardgas) energie af = 10.560 kWh.

Een warmtepomp haalt tegenwoordig makkelijk een SPF / SCOP (jaarrendement) van  4.
Dat betekend dat een warmtepomp, om hetzelfde te leveren als een cv-ketel, 10.560 kWh : 4 = 2640 kWh nodig heeft.
Het rendement van de stroomcentrale is, als deze op fossiele brandstof zou draaien (aardgas) 40%.
We laten hier dan opbrengst van windmolens en PV-panelen buiten beeld, ofwel we nemen het slechtste geval.

Het rendement van 40% betekend dus dat, om 2640 kWh elektra te maken, 6600 kWh nodig is in de centrale.
Dat geeft dus 6600 kWh  (:8,8) 750 m³  gas.

Conclusie:  Als we het gebruikte gas van de Elektriciteit opwekking meerekenen gebruiken we 750 m³ gas per jaar om deze woning te verwarmen, doen we dit met een HR-ketel dan is dit 1200 m³ gas per jaar. Dus deze ene woning bespaart met een warmtepomp al (1200 – 750) 450 m³ gas per jaar.

Dus ja!  Een warmtepomp draagt bij aan Duurzaamheid. En nog veel meer als we elektriciteit opwekken met windmolens of PV panelen.

Voorbeeld warmtepomp systeem kosten:

-Lucht/water-warmtepomp:  Investering indicatie € 9000,-  ISDE subsidie € 1800,- (bij renovatie)
-Bodem/water-warmtepomp:  Investering indicatie €18.000,-  ISDE subsidie € 1800,- (bij renovatie)

-Lagetemperatuur verwarming (LTV) afgiftesysteem: investering indicatie € 8000,-
-Balansventilatie met WTW: investering indicatie € 6000,-

Naar energieneutraal:

Zonnepanelen PV, investering indicatie € 8000,-
Zonneboiler voor tapwater: investering indicatie €2500,-, ISDE subsidie € 725,-

Schatting op basis van gemiddelde rijwoning, bron: RVO.

TCO-  Warmtepomp, Total Costs of Ownership

Met  'Total Costs of Ownership', bedoelen we de totale kosten voor aanschaf, installatie, beheer en onderhoud,  gedurende, de levensduur (bijvoorbeeld 15 of 20 jaar) van het toestel.

Bij een nieuw te bouwen woning is de keuze voor een warmtepomp makkelijk gemaakt, de kosten worden dan in het totale plaatje meegenomen. Daarnaast kom je via een 'BENG' berekening, nodig voor de vergunning van de bouw, al snel uit bij een warmtepomp.  De aanschafkosten zijn nog de ‘lastige factor’ voor een warmtepomp, de energiekosten per jaar zijn voor een warmtepomp gunstiger dan voor een cv-ketel. Over een periode van 15 jaar heeft de lucht/water warmtepomp de beste ‘warmtepomp TCO’. Kijken we over een periode van 30 jaar dan wint bodemenergie het regelmatig van lucht/water. De geboorde gesloten bron gaat zeker 50 jaar mee, dus  bij warmtepomp vervanging (na bijvoorbeeld 15 jaar) kun je die gewoon weer gebruiken, wat dan de aanschafkosten weer aantrekkelijker maakt.   Omdat de toekomstige m³ aardgasprijs  en stroomprijs lastig voorspelbaar zijn, blijft in een vergelijking/berekening altijd een factor onzekerheid zitten.

Wil je toch een warmtepomp maar ontbreekt het je op dit moment aan financiële middelen? Dan zijn er tegenwoordig bedrijven die zowel de aanschaf als installatie voor je kunnen (of laten) verzorgen. Vaak hebben die, vanwege de kwantiteit, prima inkoop- en garantieafspraken bij warmtepompfabrikanten en installateurs. Je betaald aan hen dan 15 jaar (als voorbeeld) een x bedrag per maand all inclusief.  Dus inclusief ‘tot stand houding’ van de installatie met onderhoudskosten, materiaal vervangingskosten, storingsbezoeken etc. Soms gaan ze zelfs zo ver dat ze je een maximaal energieverbruik garanderen. Je zou dit kunnen zien als ontzorgen en op dat moment weet je ook precies jouw Total Costs (of ownership?).  Vaak komt de installatie na die 15 jaar vrij. En ben je, naar gelang het contract, op dat moment eigenaar (zonder of met een tevoren vastgestelde eindbetaling) van de installatie.